Thea Krist-Manthei, expert inzake de Hauck-familie, ontdekte bij het Archief in Bern een foto van een portret geschilderd in 1762 door A.C. Hauck. Op dat portret is een man in militair uniform te zien. De voorgestelde zou een zekere Vinzenz Stürler (1699-1773) zijn. Op onderstaande zwart-wit foto, beschikbaar gesteld door het Archief Bern, zijn de details van het schilderij goed te zien:
Het Archief in Bern heeft echter een foto van een ander portret van dezelfde Vinzenz Stürler (geschilderd door Johann Rudolf Daelliker in 1740), waarop een totaal andere man lijkt te zijn afgebeeld. Dit deed de vraag rijzen of het portret geschilderd door Hauck daadwerkelijk Vinzenz Stürler voorstelt.
Met hulp van het Archief te Bern hebben we contact kunnen leggen met de huidige eigenaar van het portret: Schloss Jegenstorf in Bern. Het portret bleek in 2009 aan dat kasteel te zijn geschonken door mevrouw A-M. Stürler. Ter gelegenheid van deze schenking heeft zij aangegeven dat het portret de Zwitser Vinzenz Stürler (1699-1773) voorstelt.
Er is dus geen twijfel mogelijk dat Hauck een Zwitsers militair, genaamd V. Stürler, heeft geportretteerd. Dat roept echter wel meteen de vraag op hoe Hauck het voor elkaar heeft gekregen in 1762 een portret van een Zwitser te maken. Het is namelijk niet erg waarschijnlijk dat Stürler tijdens een vakantie in Nederland een portret heeft laten maken en dat heeft meegenomen naar Zwitserland. Wel is denkbaar dat hij een portret door Hauck heeft laten maken als hij langere tijd in Nederland zou hebben gewoond.
De vraag lijkt gerechtvaardigd of Stürler wellicht in Nederland was omdat hij een functie had verworven in het Staatse leger. Dit leger was in de 18e eeuw het leger van de toenmalige Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. In dat leger waren mensen van diverse nationaliteiten, en met name ook Zwitsers, vertegenwoordigd.
Het is ons bekend dat A.C. Hauck klanten had in garnizoenssteden in Zuid Nederland, zoals Den Bosch en omgeving, waar officieren gehuisvest waren die in veel gevallen Duitstalige protestanten waren. Omdat Hauck Duitstalig en protestant (Luthers) was, was hij ongetwijfeld voor deze groep mensen een interessante kandidaat om de opdracht tot het vervaardigen van een portret te geven. Plaatselijke rooms-katholieke schilders in Zuid-Nederland kwamen voor een dergelijke opdracht bij de protestantse elite per definitie niet in aanmerking.
Het vermoeden is overigens gerechtvaardigd dat Hauck’s vader, Jacob Hauck, speciaal bij de Zwitserse elite over een netwerk beschikte. Deze vader is namelijk wellicht, samen met een oudere zoon, J.P.F. Hauck, rond 1752 enige tijd in Basel geweest. Er bestaat in ieder geval een portret van Joh. H. Passavant-Burckhardt (1711-1792) uit Basel dat in 1752 is gesigneerd door J. Hauck.
Wilma van Giersbergen vond uit dat in – het eerder genoemde – Staatse leger sinds 1748 een Regiment Stürler functioneerde, vernoemd naar commandant Karl Anton Stürler uit Bern (vgl. https://de.wikipedia.org/wiki/Schweizer_Truppen_in_niederl%C3%A4ndischen_Diensten). Deze K.A. Stürler was met zekerheid een familielid van ‘onze’ Vinzenz Stürler. Omdat Karl vrijgezel was, kan hij echter niet de vader van Vinzenz geweest zijn.
Het Archief van Bern bleek een boek te hebben, waaruit blijkt dat ‘onze’ Stürler van 1755-1766 als Hauptmann in het Staatse leger gediend heeft. Hierbij een kopie van de betreffende bladzijde:
Louis Sloos, senior conservator korpora erfgoed publieke veiligheid, heeft bevestigd dat deze informatie klopt en dat ‘onze’ Vinzenz Stürler inderdaad bij het Staatse leger heeft gediend. Uit het toenmalige officiersboekje blijkt dat V. Stürler in 1755 als kapitein was aangesteld bij het 2e bataljon van het regiment Stürler, in het garnizoen Maastricht (vgl. https://nlme.nl/voorouders/persons?ss=%7B%22q%22:%22sturler%22%7D&sort=%7B%22order_i_datum%22:%22asc%22%7D&page=34). Onderstaande foto toont een kleurenfoto van het schilderij:
Het uniform dat op deze foto te zien is, is niet van het Staatse leger. Louis Sloos berichtte dat Zwitsers in dienst van het Staatse leger een Zwitsers uniform droegen. Vreemd is volgens hem dat in 1753 het Zwitserse uniform van een officier, behorend tot het Regiment Stürler, rode biezen had, terwijl deze rode biezen ontbreken bij Vinzenz, zoals te zien is op de kleurenfoto (vgl. https://collectie.nmm.nl/nl/collectie/detail/336513/). Op dit punt is dus verder onderzoek vereist. Louis Sloos raadt aan daarbij het boek ‘Nederlandse militaire uniformen 1752-1800’ van Joep van Hoof te raadplegen.
Wat de vondst van dit schilderij zo bijzonder maakt is dat het bewijst dat A.C. Hauck in 1762 actief was in Maastricht (wellicht woonde hij op dat moment met zijn ouders in het nabijgelegen Krefeld in Duitsland). Er waren reeds enige vage aanwijzingen dat Hauck rond 1762-1763 in Maastricht actief moet zijn geweest, maar een duidelijk bewijs daarvoor ontbrak tot nu toe (vgl. Wilma van Giersbergen ‘Op zoek naar werk’, pp 47-48).
Constantijn Bakker, november 2022.
Met dank aan Thea Krist-Manthei, Wilma van Giersbergen, Stephanie Gropp (Archief Bern), Barbara Braun (Kasteel Jegenstorf) en Louis Sloos (Korpora erfgoed publieke veiligheid).