De landschapschilder van de familie was in de 19e eeuw een zekere Job Augustus Bakker (1796-1876). Deze kunstenaar signeerde met J.A. Bakker en werd door zijn vrienden August genoemd. Hij schilderde fraaie landschappen met vee, waarvan we hier twee voorbeelden laten zien:
De Stichting beheert een groot aantal tekeningen van August Bakker, die qua stijl zeer vergelijkbaar zijn met zijn schilderijen. Ook hiervan twee voorbeelden:
Dit betekent echter niet dat alle 19e eeuwse schilderijen van landschappen die tot de familiecollectie behoren per definitie van de hand van J.A. Bakker zijn. Er bestaat bijvoorbeeld een mooi geschilderd landschap waarop een meanderende rivier te zien is, met daarlangs een weg en een boerderij. Op de weg bevinden zich enige mensen, zoals een man met een voor hem uit lopende hond:
Dit schilderij is volgens Hans van Herwijnen uit de tijd van de romantiek en moet dus gedateerd worden ergens tussen 1780 en 1850. Om die reden zou het dus heel goed van de hand van August Bakker kunnen zijn. De manier waarop de bomen in het landschap zijn geschilderd zijn bovendien zeer kenmerkend voor August Bakker, die deze stijl weer heeft afgekeken van Egbert van Drielst (1745-1818). Hans van Herwijnen wijst er overigens op dat de schilderijen van August Bakker niet alleen zijn geïnspireerd door Van Drielst, maar ook door de ‘italianiserende’ schilderijen van een Cuyp of Berchem. Toch is dit een landschap dat niet meteen herkenbaar is als een J.A. Bakker. Op de achtergrond zijn weliswaar wat schapen te zien, maar deze zijn minder pontificaal aanwezig dan in een doorsnee landschap van deze kunstenaar. Delen van dit werk zijn minder vlot gepenseeld dan de twee hiervoor getoonde schilderijen van J.A. Bakker. Volgens Jos Deuss geldt dat met name voor de boerderij met bijbehorende bossage, alsmede de hond en de schapen.
Hans van Herwijnen (in een bericht van 3 mei 2021) was lange tijd van mening dat het schilderij wel degelijk van J.A. Bakker kan zijn. Hij kwam tot deze conclusie na vergelijking met het – aan het begin van dit artikel gepubliceerde – schilderij: ‘weg in een heuvelachtig landschap met vee en mensen’. Hij schrijft: ‘beide landschappen hebben een fraai perspectief. Ik vind de overeenkomsten tussen de beide schilderijen groter dan de verschillen. Zie de overeenkomstige wijze waarop de bomen en de takken gepenseeld zijn’. Na nadere analyse van de beide landschappen schrijft hij op mei 2021 : ‘Qua voorstelling betreft het in beide gevallen landschappen gestoffeerd met vee en enkele personages. Op beide schilderijen komt het zonlicht van de linkerkant. Op beide schilderijen komen bovendien dezelfde attributen voor waaronder een omgezaagde boomstam (zelfs twee op het ene paneel) aan de rechterkant van de beide panelen. Zie ook de op beide schilderijen aanwezige herder met stok die op grond ligt/zit naast zijn vee. Op het paneel met de meanderende rivier zie ik bovendien in totaal 10 schapen (kenmerkend voor J.A. Bakker, toch?). Zie ook op de beide panelen het onder invloed van het zonlicht geel gekleurde gebladerte (althans dat veronderstel ik). Op beide panelen is de bladslag niet heel precies geschilderd.’
Wilma van Giersbergen heeft – evenals anderen – twijfels, mede omdat het bladerdek rond de boerderij dichter en stijver geschilderd lijkt te zijn dan in ander werk van J.A. Bakker. Zoals reeds vermeld vindt Jos Deuss dat met name de boerderij en de hond niet het niveau van August Bakker hebben. Moeten we om die reden misschien aannemen dat iemand anders de minder goed gepenseelde onderdelen heeft aangebracht? Zou dat bijvoorbeeld Geertruida Bakker kunnen zijn geweest? Zij was een bij J.A. Bakker inwonende zus, waarvan enige tekeningen bekend zijn. In onder meer een liber amicorum van Keetje van de Laar (dat aan het Stadsarchief in Rotterdam werd geschonken) zijn getekende landschappen van haar hand te vinden:
Geertruida J. Bakker, ‘Landhuis in bergachtig landschap met een naast het huis zittende man (jager?) pratende met staande vrouw’. Stadsarchief Rotterdam.
Geertruida J. Bakker, 1813, ‘Twee huizen aan een rivier en vissende mannen op een brug’. Stadsarchief Rotterdam.
Gedurende enige jaren was de verleiding groot het schilderij met de meanderende rivier niet toe te schrijven aan August Bakker, maar aan Hendrik Bakker (1843-1893). Dit omdat Koos Bakker, een zoon van Hendrik Bakker, dit schilderij een prominente plaats in zijn woning had gegeven, naast een winterlandschap (van vergelijkbare afmetingen) dat wèl vrijwel zeker gepenseeld is door Hendrik Bakker:
Toegeschreven aan Hendrik Bakker, schaatsers op een bevroren rivier in de buurt van Hollandse stad. Doek. Collectie SCB-C.
De hypothese dat het zomerlandschap met de meanderende rivier eveneens van Hendrik Bakker zou zijn, moet echter volledig worden verworpen. Wilma van Giersbergen schrijft over het zomerlandschap op 2 mei 2021: ‘Hendrik is geboren in 1843, dus op z’n vroegst werkzaam vanaf 1860. Het landschap doet qua schilderstijl eerder aan de 1ste helft 19de eeuw denken’.
Hendrik Bakker was gespecialiseerd in wand- en plafondschilderingen. Hij heeft ongetwijfeld decoratiestukken met landschappen geschilderd. Naast het hiervoor genoemde winterlandschap, bezit de familie andere winterlandschappen, waarvan mag worden aangenomen dat ze van Hendrik Bakker zijn. Deze schilderijen zijn vaak erg schetsmatig opgezet, hetgeen zou kunnen verraden dat ze gemaakt zijn door iemand die gewend is decoratiestukken te maken. Zie bijvoorbeeld dit enigszins vergelijkbare winterlandschap (met wellicht in de verte de kerk van Dordrecht):
Constantijn Bakker, mei 2021, aangepast juli 2023.